«نورالدین عبدالرحمن جامی» شاعر بزرگ فارسی‌زبان، با تبحر و دانش ویژه در علوم و فنون مختلف از جمله ادبیات، عرفان، فلسفه، دانش‌های شرعی و علوم تجربی، به حق لقب «خاتم‌الشعرا» را به خود اختصاص داده است.
به گزارش آی فیلم2، آرامگاه «نورالدین عبدالرحمن» فرزند «نظام الدین احمد» ملقب به جامی از مشهورترین شعرای ادیب فارسی‌زبان قرن نهم هجری قمری است.
زندگی‌نامه جامی
جامی در سال ۸۱۷ هجری قمری در دهستان «خرگرد جام» از توابع خراسان قدیم در نزدیکی شهر هرات افغاستان، به دنیا آمد.
«عبدالرحمن جامی» در زمان سلطنت «سلطان حسین بایقرا» در سن ۱۳ ساله گی شهر هرات را برای زندگی انتخاب کرد و سفرهایی را به مکه، بغداد و تبریز آغاز کرد.
وی علوم دینی را در دوران نوجوانی در شهرهای هرات و در سفر کوتاهی به «سمرقند» فرا گرفت و زمانی که سرودن شعر را آغاز کرد، لقب جامی را به خاطر زادگاهش اختیار کرد.
«عبدالرحمن جامی» علاوه بر شعر و عرفان به علوم منطق، فلسفه، حکمت اشراق، ریاضی و طب نیز واقف بود و پس از مطالعه و تحقیق در علم عرفان و تصوف پای در رکاب بزرگان متصوف آن زمان گذاشت.
جامی، در طول زندگی خود مورد احترام حکام و بزرگان معاصر خود در شهر هرات بود، سلطان حسین بایقرا و «امیرعلی شیر نوایی» از جمله اشخاصی بودند که با درک شخصیت علمی جامی به وی احترام می‌گذاشتند.
وی با آن‌که از سبک شعری «نظامی گنجوی» پیروی می‌کرد، با این وجود احترام خاصی به شعر «سعدی» و «حافظ» داشت.
«عبدالرحمن جامی»، علوم ابتدائی ادبیات فارسی و عربی را با همکاری پدرش و اساتید «مدرسه نظامیه» در شهر هرات فرا گرفت و مراحل ارتقا به درجه عالی علوم را از محضر استادانی چون «محمد جاجرمی» و «خواجه علی سمرقندی» آموخت.
جامی شخصیت علمی، ادیب و عرفانی است که در جهان اسلام موجب افتخار شعرا و عرفا شده است.هر چند مسلمانان از گذشته‌های تاریخی، افتخارات ادبی و عرفانی خود بیشتر شعارگونه و تشریفاتی تقدیر می‌کنند و کمتر از سیره عملی و رویکرد فکری آنها برخوردار هستند، اما جامی به خاطر جامعیت علمی، عرفانی و ادبی خویش توانسته در ذهنیت عام و خاص بیشتر جا باز کند.
آثار جامی
مهم‌ترین تألیفات وی که بیشتر اهل شعر و عرفان به آن دسترسی دارند، شامل: «دیوان اشعار»، «هفت اورنگ»، «نفحات الانس»، «بهارستان»، «لوایح»، «اشعه اللمعات»، «تاریخ صوفیان»، «نقدالنصوص فی شرح نقش الفصوص ابن عربی»، «مناسک حج منظوم»، «مناقب جلال‌الدین بلخی» «منشأت» و «نی‌نامه» است.
مورخان دست‌نوشته‌های «جامی» را که در قالب رساله و بالاتر از آن را بوده حدود ۱۰۰ اثر عنوان می‌کنند.
«مولانا عبدالرحمان جامی»، یکی از شاعران برجسته زبان پارسی است که از وی آثار فراوانی در بخش ادبیات، شعر، تصوف، عرفان و فلسفه به جا مانده است».
آثار جامی را می توان در ردیف شعرایی چون «انوری»، سعدی، حافظ، «خیام»، «فردوسی» و «مولانا» دانسته و روشی که جامی در شعر و شاعری داشت دیگر تکرار نشده و از این رو می‌توان جامی را از آخرین شعرای صوفی ادب فارسی دانست.
جامی، با امیرعلی شیرنوایی وزیر اعظم دربار «تیموریان» رابطه نزدیک فرهنگی داشت و امیر در مجالس مختلف از وی کسب علم و فیض می‌کرد، تا جایی که جامی را «خاتم الشعرا» نیز نامید.
میدان جامی در هرات
اکنون هراتیان به خصوص اهل عرفان و تصوف به جامی ارادتی خاص دارند و از تعالیم و نوشته‌های وی بهره می‌برند.
«نورالدین عبدالرحمن جامی» در ۸۱ سالگی در شهر هرات وفات یافت و امیرعلی شیرنوایی وزیر دوره تیموریان، قطعه زمینی در شمال غربی و بالاتر از مصلای بزرگ هرات را مکان دفن وی انتخاب کرد.
با گذشت نزدیک پنج قرن هنوز هم آرامگاه وی مورد احترام همه افغانستانی ها و علاقه‌مندان به علم و ادب و عرفان در سراسر جهان است.
لوح آرامگاه جامی
مسئولان اداره شهرداری هرات، اخیراً یک میدان و یک سرک بزرگ در مرکز شهر هرات را به نام این شاعر بزرگ و ادیب فارسی‌زبان نام‌گذاری کرده‌اند.
فارس نوشت : وجود بیش از ۱۰۰ آرامگاه از علما، شعرا و عرفای فارسی‌زبان در شهر هرات موجب شده افغان‌ها این شهر را «خاک اولیاء‌الله» نام دهند.
ف ا / م ح
